16.12.04

El sueño erótico en la poesía latina medieval y en Quevedo

Estos días estamos traduciendo y comentando en mi asignatura de Literatura latina medieval, impartida a mis alumnos de Humanidades de la Universidad de Córdoba, el poema 7 del Cancionero de Ripoll, titulado "De somnio". Seguimos por supuesto la magnífica edición bilingüe, con enjundiosa introducción y notas, de José Luis Moralejo (ed.), Cancionero de Ripoll (Anónimo), Barcelona: Bosch, 1986. Este poema latino, muy gracioso y picante, consta de 38 versos, dodecasílabos con ritmo asclepiadeo, y con rima.

Versa sobre el tópico literario del sueño erótico: el sujeto sueña que le hace el amor a una chica estupenda; luego le da coraje y enfado despertar. He aquí algunos versos del poema, del principio y del final (para leerlo entero, pulsa aquí):

DE SOMNIO

Si uera somnia forent que somnio,
Magno perhenniter replerer gaudio.
Aprilis tempore, dum solus dormio
In prato uiridi, iam satis florido,
Virgo pulcerrima, uultu sydereo,
Et proles sanguine progressa regio,
Ante me uisa est, que suo pallio
Auram mihi facit cum magno studio.
Auram dum uentilat, interdum dultia
Hore mellifluo iungebat basia,
Et latus lateri iuncxisset pariter,
Sed primum timuit ne ferrem graviter.
[...]
Ipsam amplexibus duris circumligo.
Genas deosculans papillas palpito,
Post illud dulcius secretum compleo.
Inferre igitur possum quod nimium
Felix ipse forem et plus quam nimium,
Illam si uirginem tenerem uigilans
Quam prato tenui, dum fui somnians.

Y he aquí un conato de traducción rítmica de mi cosecha, con algunas licencias:

EL SUEÑO

Si los sueños que sueño fueran ciertos,
qué gran gozo tuviera de continuo.
Era Abril: mientras solo sesteaba
sobre un verde prado, asaz florido,
una hermosa doncella de astral rostro,
hija sin dudar de sangre regia,
aperecióseme, y con su manto
abanicábame con gran cuidado,
y en la brisa entreveraba dulces besos
que me daba con su boca tan melosa.
Su cuerpo habría unido con el mío,
mas temió un rechazo de mi parte.
[...]
Con un prieto abrazo la anudé,
su faz beso, sus tetillas acaricio,
hasta llegar por fin al quinto cielo.
Fácil es deducir qué feliz fuera,
feliz, feliz, una y mil veces,
si tuviera, despierto, a aquella chica
que durmiendo tuve, allí en el prado.

Este tema del sueño erótico tuvo un grandísimo desarrollo en la poesía amorosa española de los Siglos de Oro, como ha estudiado a fondo Antonio Alatorre en su reciente libro El sueño erótico en la poesía española de los siglos de oro, México: F.C.E., 2003. Pero, de todas esas producciones sobre el motivo literario, la mejor sin duda es un soneto de Francisco de Quevedo (1580-1645), titulado "Amante agradecido a las lisonjas mentirosas de un sueño" (Blecua 337), que paso a copiar aquí entero, para disfrute de mis lectores. Sigo, por cierto, la estupenda edición de James O. Crosby (ed.), Francisco de Quevedo. Poesía varia, Madrid: Cátedra, 1982, p. 223:

[Amante agradecido a las lisonjas mentirosas de un sueño]

¡Ay Floralba! Soñé que te ... ¿Dirélo?
Sí, pues que sueño fue, que te gozaba.
¿Y quién sino un amante que soñaba,
Juntara tanto infierno a tanto cielo?

Mis llamas con tu nieve y con tu hielo,
Cual suele opuestas flechas de su aljaba,
Mezclaba Amor, y honesto las mezclaba,
Como mi adoración en su desvelo.

Y dije: «Quiera Amor, quiera mi suerte,
Que nunca duerma yo, si estoy despierto,
Y que si duermo, que jamás despierte».

Mas desperté del dulce desconcierto;
Y vi que estuve vivo con la muerte,
Y vi que con la vida estaba muerto.

Mucho me temo que mi ejercicio anterior de traducción libre haya quedado por los suelos en comparación con la magnífica recreación de Quevedo sobre el motivo. Pero merecía la pena. Quede ahí el soneto de Quevedo como una prueba, una más, de la vigencia de la tradición clásica como thesaurus de motivos literarios, especialmente pertenecientes al ámbito del amor y del erotismo.

Labels:

15 Comments:

Blogger Lisy said...

Muy bonito el poema "De somnio", y la traducción también. Creo que el erotismo (ya sea en sueños o en la realidad) es un tema muy tratado desde que el hombre comenzó a crear poesía y hoy en día sigue siendo interesante. Estoy segura de que tus alumnos estarán contentos; siempre se agradece trabajar con temas tan bonitos.

14/6/06 17:13  
Blogger Cely said...

This comment has been removed by the author.

5/2/11 02:03  
Blogger Cely said...

Me encanta tu espacio, bien elaborado e inspirador. Felicidades. Te invito a visitar este http://celylg.wordpress.com/">Precious Moments y compartir un poco más...

5/2/11 02:06  
Anonymous Anonymous said...

UNa muy buena traduccion, dejame decir que tienes un muy buen sitio aqui, no es mucha la gente que le gusta lo clasico.


------------------------------------------------------------------------------------
viagra online pharmacy
sv77

7/3/11 19:45  
Blogger David said...

Excelente poesia! Y lo que mas me intriga es el titulo mezclar lo que es el erotismo con la poesia es algo perfecto.
samrx

22/11/11 18:53  
Blogger Jacinthe said...

Nice post. I study one thing more challenging on different blogs everyday. It would at all times be stimulating to read content material from other writers and follow a bit something from their store. I'd want to make use of some with the content on my weblog whether or not you don't mind. Natually I'll provide you with a link in your internet blog. Thanks for sharing.

jakarta hotel intercontinental | dijual rumah | sewa forklift | rumah dijual semarang | toko perlengkapan bayi | mesin fotocopy | SEO Company

25/5/12 09:45  
Blogger Unknown said...

Nice post!!
Kanopi
Aksesoris Mobil
gLutera

3/12/14 07:48  
Blogger Unknown said...

must say that overall I am really impressed with this blog. It is easy to see that you are passionate about your writing. If only I had your writing ability I look forward to more updates and will be returning. vipbet88.asia

11/12/14 09:23  
Blogger Unknown said...

This is a nice and informative, containing all information and also has a great impact on the new technology. Thanks for sharing it agenvip.net

11/12/14 09:24  
Blogger Unknown said...

Thank you for another fantastic posting. Where else could anyone get that kind of information in such a perfect way of writing? I have a speech next week, and I was looking for more info rajajudionline.com

11/12/14 09:24  
Blogger Unknown said...

The you have is very useful. The sites you have referred was good. Thanks for sharing... winsbola.com

11/12/14 09:25  
Blogger Unknown said...

I really appreciate the kind of topics post here. Thanks for sharing us a great information that is actually helpful. Good day! dewavgs.com

11/12/14 09:25  
Blogger Unknown said...

This is a very good post. Just wonderful. Truly, I am amazed at what informative things you've told us today dewasbo88.com

11/12/14 09:26  
Blogger Unknown said...

This is a very good post. Just wonderful. Truly, I am amazed at what informative things you've told us today. Thanks a million for that bdo168.com

11/12/14 09:26  
Blogger Sombrero said...

Airless Spray | Australian Property Investment | melbourne web developer

8/4/15 09:47  

Post a Comment

<< Home